ALANYA MAHMUTLAR OKTAY CEBECİ AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ
OBEZİTE NEDİR?
Vücudun yağ oranının artmasına bağlı olarak vücut ağırlığının boya göre istenenden fazla artmasıdır. Vücut kitlesinin artması estetik açıdan kişileri rahatsız etse de sağlık açısından diyabet, hipertansiyon, aterosklertik kalp hastalıkları, çeşitli kanser tipleri, kas-iskelet sistem rahatsızlıkları ...gibi birçok rahatsızlığın oluşumuna zemin hazırlamaktadır
Obezite tanısında önemli bir kriter olan beden-kitle endeksi kullanılır. Beden-kitle indeksi; kilonun(kg) boyun(m) karesine bölümesi (kg/m2) ile bulunur.
Mesela 80 kg ve 170cm boyundaki birinin beden kitle indeksi 80/(1.70)2=80/2.89=27.86 yani yaklaşık olarak 28(normalin biraz üstü) bulunur.
Obezitenin Nedenleri
1-Glisemik endeksi yüksek beslenme: glisemik endeks; bir besin tüketildiğinde birim zamanda kan şekerini yükseltme hızıdır, kan şekeri ne kadar hızlı yükselirse kana salınan insülin miktarı da artar ve şekerin yağ olarak hızlıca depolanmasını sağlar, sonrasında kanda yüksek kalan insülin miktarı kan şekerinin düşmesi ve tekrardan acıkmaya neden olur
Rafine şeker, glikoz şurubu içeren içecekler, çikolata, fast-food yiyecekler, meyve suları, pasta-börek-ekmek-makarna-pizza gibi tahıl bazlı yiyeceklerin glisemik endeksi yüksektir ve sürekli tüketimi obeziteye neden olabilir. Sebze, yumurta, süt-yoğurt, kuruyemiş, et-tavuk-balık gibi protein kaynaklarının glisemik endeksi düşüktür. Mümkün olduğu kadar çiğ yiyecekler tüketilmelidir, pişirmek yiyeceklerin glisemik endeksini genel olarak yükseltir, mesela çiğ havuç glisemik endeksi düşük iken pişmiş havucun glisemik endeksi yüksektir. Ayrıca besinlerdeki posa miktarı da glisemik endeksi düşürmek için önemlidir; meyve bütün olarak tüketildiğinde glisemik endeksi yüksek değilken sıkılıp suyu tüketildiğinde glisemik endeksi artmaktadır. Düşük glisemik endeksli besinler daha uzun sürede kan şekerini yükselterek vücuda gerekli olan enerjiyi sağlamanın ve salınan insülin miktarını azaltmanın yanı sıra daha geç acıkmaya neden olması ve alınan toplam kalorinin azalması açısından önemlidir
Düşük glisemik endeksli besinler daha uzun sürede kan şekerini yükselterek vücuda gerekli olan enerjiyi sağlamanın ve salınan insülin miktarını azaltmanın yanı sıra daha geç acıkmaya neden olması ve alınan toplam kalorinin azalması açısından önemlidir
2-Hareketsiz(sedatif) yaşam tarzı
Gelişen teknoloji ile masabaşı işlerde çalışanların artması fiziksel güce dayalı işleri azalmasına neden olmuştur. Ayrıca çocukların dışarıda fiziksel aktivite gerektiren oyunlar yerine bilgisayar-tablet ile vakit geçirmesi, tv ile daha uzun vakit geçirmeleri fiziksel aktivitelerin azalmasına neden olmuştur. Bu durum fiziksel aktivite ile yakılan kalori miktarının azalmasının yanısıra bazal metabolizmanın da yavaşlamasına neden olmakta ve obeziteye zemin hazırlamaktadır.
Ayrıca tv seyrederken birşeyler atıştırma alışkanlığı da bu durumu derinleştirmektedir
3-Diğer metabolik rahatsızlıklar
Hormonel sistemin diğer bozuklukları:Hipofiz bezi hastalıkları: Kortizol ve büyüme hormonu fazlalığı (cushing hastalığı ve akromegali), hipogonadizm (sex hormonu eksikliği) adı verilen hastalıklar obezite sebebidir.
Hipotalamus bozuklukları: Leptin hormonu eksikliği ve leptin direnci, hipotalamik merkezlerin; tümör, travma gibi durumlarda etkilenmesi de enerji alınımının artmasına yol açmaktadır.
Tiroid bezi hastalıkları: Hipotiroidi- tiroid bezinin çalışmaması veya az çalışması kilo artışı ve ödeme sebep olur.
Polikistik over sendromu: Overlerde çok sayıda kist ve insülin direnci bir aradadır. İnsülin direnci ve hiperinsülinizm obeziteyi tetikler.
Sürrenal bez Hastalıkları: Cushing sendromu, aldosteronoma, adrenogenital sendrom obezite ile beraberdir.
Endokrin pankreas hastalıkları: İnsülin direnci, reaktif hipoglisemi, Tip 2 diyabet, de obeziteye neden olur.